Suça Teşebbüs Nedir?
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen suça teşebbüs, bir suçun icra hareketlerine başlanılıp kişi iradesi olmaksızın dış etkenler sonucu tamamlanamamasıdır.
TCK’da düzenlendiği şekli ile ;
“Madde 35- Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur.”
Suça Teşebbüsün Unsurları Nelerdir?
a)Suç İşleme Kastının Bulunması
Suça teşebbüsün meydana gelebilmesi için failde bir suç işleme kastı olması gerekmektedir. Zira taksirli suçlara teşebbüs mümkün değildir. Kanun koyucunun da belirttiği gibi kişi icra hareketlerine kendi isteği ve kastıyla başlayıp daha sonrasında gerçekleşecek dış etkenler sonucu bu suçu tamamlayamamaktadır. Kişinin böyle bir suç işleme kastının bulunmaması halinde teşebbüs söz konusu olamaz.
b)Elverişli İcra Hareketi
Suça teşebbüsün gerçekleşmesi için gerekli bir diğer unsur icra hareketlerine başlanılan hareketlerin suça elverişli olmasıdır. Elverişli olmasından anlamamız gereken hem failin bu suçtaki kişisel elverişliliği hem de kullandıysa araçların elverişliliği.
Örnek vermek gerekirse, oyuncak bir tabanca ile bir kişinin kafasına ateş etmek kasten öldürme suçuna teşebbüsü meydana getirmeyecektir çünkü kullanılan araç elverişli değildir.
Aynı şekilde bu oyuncak tabanca ile hırsızlık suçunu işlemeye çalışmak ve dış etkenler sonucu gerçekleştirememek hırsızlık suçuna teşebbüsü oluşturur çünkü bu suç için oyuncak tabanca elverişlidir.
Kişisel ve araçların elverişliliği somut olay bakımından değerlendirilmelidir. Farklı olay ve suç tiplerinde değişkenlik gösterebilmektedir.
c)İcra Hareketine Başlanılması
Kanun koyucunun da ifade ettiği gibi suça teşebbüsün meydana gelebilmesi için icra hareketlerine başlanılması gerekmektedir. İcra hareketlerine başlandıktan sonra dış etkenler sonucu gerçekleşmemesi halinde suça teşebbüs meydana gelir.
Türk Ceza Kanunu’nda eyleme dönüşmeyen fikir cezalandırılmamaktadır. Suça teşebbüsün bir unsuru olan icra hareketlerine başlanması genel bir cezalandırılabilme koşuludur. Hiçbir icra hareketi yok ise zaten o suç oluşmamış demektir. Eğer ki suça hazırlık hareketleri mevcut ise fakat icra hareketleri başlamamışsa, kanun bu hazırlık hareketlerini ayrıca suç olarak düzenlememişse yine suç oluşmaz.
d)İcra Hareketinin Tamamlanamaması
Teşebbüs suçundan bahsedebilmek için gerekli olan bir diğer unsur ise icra hareketinin tamamlanamamasıdır. İcra hareketi tamamlanırsa zaten suç, teşebbüs aşamasında değil direk kendisi olarak değerlendirilir. O sebeple teşebbüsün söz konusu hale gelebilmesi için icra hareketinin tamamlanmaması gerekmektedir.
İcra hareketinin tamamlanmaması her zaman suça teşebbüsü meydana getirmez. Gönüllü vazgeçme ve suça teşebbüsü birbirinden ayıran önemli nokta suça teşebbüste kişi iradesi dışındaki bir etken ile icra hareketini tamamlamaya engel olur. Diğer taraftan gönüllü vazgeçmede kişi iradesi ile bu suçun icra hareketini tamamlamaz.
Sonuç olarak kişi iradesi dışında gerçekleşen ve icra hareketinin tamamlanmasını engelleyen durumlarda suç teşebbüs aşamasında kalır.
Suça Teşebbüsün Yaptırımı Nedir?
Suça teşebbüs sonucunda kişi üzerinde bir ceza hükmü kurulur. TCK’da düzenlendiği şekli ile ;
“Suça teşebbüs halinde fail, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onüç yıldan yirmi yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine dokuz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.”
Kişinin teşebbüs ettiği suçun yaptırımına göre ağırlaştırılmış müebbet cezası yerine 13 – 20 yıl, müebbet hapis cezası yerine 9 – 15 yıl hapis cezası ile cezalandırılır.
Diğer hallerde verilecek cezanın 1/4 – 3/4 kadarı hakimin takdirine bağlı olarak indirilir.
Pratik Bilgiler: Avukat Ne İş Yapar?
