Türk Dil Kurumuna göre, gerizekalı; aklı, gerçeği görüp ona göre davranmaya elverişli olmayan, anlayışı kıt anlamına gelmektedir.
Hakaret, bir kimsenin onurunu, şerefini rencide edici söylemlerde bulunmaktır.
Hakaret kelimesinin sözlükte 2 anlamı vardır:
1-Onur kırma, onura dokunma
2-Küçültücü söz veya davranış
Hakaret Suçu TCK’nin 125. maddesinde düzenlenmiştir.
- Madde 125 – (1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (…) veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
Gerizekalı Hakaret Suçunu Oluşturur mu?
Geri zekalı kelimesi olumsuz bir anlam taşımaktadır. Kişiyi toplum içerisinde rencide edici, küçük düşürücü bir ifadedir. Yargıtay kararlarında da görüldüğü üzere geri zekalı hakaret suçunu oluşturur.
- Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2015/3261 E, 2015/3662 K Sayılı Kararı
…sanığın “geri zekalı geri zekalı konuşma” diyerek hakaret etmesi biçimindeki eyleminin, TCK’nın 125/3-a maddesi kapsamında kamu görevlisine hakaret suçunu oluşturduğu ve takibinin şikayete bağlı olmadığı gözetilmeden, şikayet yokluğu sebebiyle kamu davasının düşmesine karar verilmesi, Kanuna aykırı ve O Yer Cumhuriyet Savcısının temyiz nedenleri ile tebliğnamedeki isteme aykırı olarak, HÜKMÜN BOZULMASINA…
- Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 2015/471 E, 2019/8537 K Sayılı Kararı
Sanığın aşamalarda suçlamayı kabul etmemesi, olayın görgü tanığı olduğu anlaşılan …’ nın sanığın katılana “geri zekalı dediğini duymadığını, sen kimsin gibisinden sözler söylediğini beyan etmesi, tanık …’nin ise kovuşturmada sanığın katılana “sen kimsin geri zekalı mısın ne diyorsun” dediğini beyan etmesine karşın soruşturma da sanığın katılana “sen kimsin ne diyorsun” dediğini beyan ederek geri zekalı şeklinde hakaret sözünden bahsetmemesi karşısında; katılanın beyanı ile tanık …’nin aşamalarda çelişkili olan beyanının, sanık savunması ile tanık …’nın beyana ne suretle üstün tutulduğu yeterince açıklanıp tartışılmadan yazılı şekilde hüküm kurulması, Kanuna aykırı ve sanık …’in ve katılan … vekilinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden, HÜKMÜN BOZULMASINA…
- Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2016/17034 E, 2018/15518 K Sayılı Kararı
…müştekiye sıra nedeniyle çıkan tartışmada “geri zekalı” diyerek hakarette bulunduğu, daha sonra da şüpheliye hakarette bulunmaması gerektiğini söyleyen mağdura “sen kimsin geri zekalı” diyerek hakaret etmesi eyleminin, hukuken bir bütün halinde tek bir hakaret fiilini oluşturduğu, buna bağlı olarak da bir fiille birden çok kişiye karşı aynı suçu işleyen sanık hakkında, TCK’nın 43/2. maddesi uyarınca verilecek cezanın arttırılması gerektiği gözetilmeden, iki ayrı mahkumiyet kararı verilmesi,
2– Hakaret suçunda, 5237 sayılı TCK’nın 125/4. maddesinde ağırlaştırıcı neden olarak öngörülen aleniyetin gerçekleşmesi için olay yerinde başkalarının bulunması yeterli olmayıp, hakaretin belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılayabilme olasılığının bulunması, herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık olan yerlerde işlenmesinin gerekmesi karşısında, eylemin gerçekleştiği herkesin girmesine elverişli olmayan cezaevi ziyaretçi kabul bölümünde aleniyet ögesinin oluşmadığı gözetilmeden cezanın artırılması,
3- Seçimlik ceza öngören suçlarda, hapis cezasına hükmolunduktan sonra bu cezanın adli para cezasına çevrilemeyeceği gözetilmeyerek aynı Kanunun 50/2. maddesine aykırı davranılması, Kanuna aykırı, sanık … ve O Yer Cumhuriyet Savcısının temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnamedeki isteme uygun olarak HÜKÜMLERİN BOZULMASINA…
- Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 2014/35683 E, 2015/16285 K Sayılı Kararı
Mağdurun annesi olan …’un beyanında, eşi olan sanığa “geri zekalı” dediğini beyan etmesi, sanığın savunmalarında, oğlu mağdur …’un kendisine hakaret içeren sözler söylediğine ilişkin beyanlarının bulunmaması karşısında, tebliğnamenin bozma istemli görüşüne iştirak edilmemiştir.
Tekerrüre esas sabıkası bulunan sanık hakkında, TCK’nin 58/3 maddesi gereğince, TCK’nin 86/2. maddesinde belirtilen seçimlik cezalardan hapis cezası tercih edilmesine rağmen, bu cezanın TCK’nin 50/2. maddesine aykırı olarak adli para cezasına çevrilmesi ve sonuç ceza, para cezası olduğundan, sanık hakkında tekerrür hükümlerinin uygulanamaması aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır.
Yapılan yargılamaya, toplanan ve karar yerinde açıklanan delillere, mahkemenin kovuşturma sonucunda oluşan inanç ve takdirine, gösterilen gerekçeye ve uygulamaya göre sanığın yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddiyle hükmün isteme aykırı ONANMASINA…
- Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2015/9969 E, 2015/5387 K Sayılı Kararı
Sanığın, Aile Sağlık Merkezinde doktor olarak görev yapan mağdura “aile hekimi değil mi gerizekalı, manyak” diyerek hakaret ettiğinin iddia edildiği olayda, eylemin TCK’nın 125/3-a maddesindeki kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret suçunu oluşturduğu, bu suçun TCK’nın 131/1. maddesi uyarınca kovuşturulmasının şikayet koşuluna bağlı olmadığı gözetilmeden, şikayetten vazgeçme nedeniyle kamu davasının düşmesine karar verilmesi, Kanuna aykırı ve O Yer Cumhuriyet Savcısının temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye uygun olarak HÜKMÜN BOZULMASINA…
- Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2016/13574 E, 2018/16405 K Sayılı Kararı
Sanığın savunmasında katılanın kendisine hakaret etmesi üzerine “ne kadar geri zekalı varsa sensin” dediğini kabul etmesi karşısında; olayın çıkış nedeni ve gelişmesi değerlendirilerek, TCK’nın 129. maddesinin uygulanma şartlarının bulunup bulunmadığı tartışılmadan atılı suçtan beraatine karar verilmesi, Kanuna aykırı katılan … vekilinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye uygun olarak, HÜKMÜN BOZULMASINA…
- Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 2015/7745 E, 2019/9753 K Sayılı Kararı
Sanığın, öğretmen olarak görev yapan müştekiye “… terbiyesiz, geri zekalı” diyerek hakaret etmesi biçimindeki eyleminin, TCK’nın 125/3-a maddesindeki kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret suçunu oluşturduğu, bu suçun kovuşturulmasının şikayet koşuluna bağlı olmadığı gözetilmeden, şikayetten vazgeçme nedeniyle kamu davasının düşmesine karar verilmesi, Kanuna aykırı ve o yer Cumhuriyet savcısının temyiz nedenleri ile tebliğnamedeki düşünce yerinde görüldüğünden, HÜKMÜN BOZULMASINA…
Hakaret Suçunun Cezası ve Nitelikli Halleri
Basit haliyle işlenmiş bi hakaret suçu kamu görevlisine karşı işlenmemişse cezası üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır. Adli para cezasına veya hapis cezasına karar verecek kişi hakimdir. İki cezayı aynı anda veremez.
- Hakaret suçunun mağduru kamu görevlisi ise;
- Kamu görevlisinin görevinden dolayı hakarettin alenen işlenmesi,
- Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı hakaretin alenen işlenmesi
- Kamu görevlisinin mensup olduğu dinin kutsal değerlerine hakaretin alenen işlenmesi,
Halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
Hakaret Suçunda Cezayı Azaltan Nedenler Nelerdir?
TCK m.129/3’e göre, Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Hakaret Suçunun Kimler İşleyebilir?
Hakaret suçunun faili yalnızca gerçek kişiler olabilir, tüzel kişiler bu suçun faili olamaz. Fail, hakaret suçunu kasten işleyebilir. Failin olası kastı da cezalandırılır. Ancak failin taksirli hareketleri cezalandırılmaz.
Sosyal Medya Aracılığıyla Hakaret Suçu ve Cezası
Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinin ikinci fıkrası “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” hükmünü ihtiva etmektedir. Böylece kişinin sosyal medyada “facebook”, “twitter”, “instagram” gibi sitelerde hakaret içeren cümleler sarf etmesi hakaret suçunu oluşturacaktır.
Sosyal medya aracılığı işlenen hakaret suçunun herkes tarafından görülebilecek bir ortamda yapılması Yargıtay’ın ifade ettiği şekli ile “sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunun alenen işlendiği” bu nedenle TCK’nın 125/4. maddesi uyarınca suçun cezasında artırım yapılması gerektiği Yargıtay’ın yerleşik içtihatları ile sabittir. Bu nedenle sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunun alenen işlendiği gözetilerek verilecek ceza 1/6 oranında artırılmalıdır.
Sosyal Medya Aracılığı ile Hakaret Suçu‘na ilişkin yazımızdan detaylı şekilde bilgi edinebilirsiniz.
Hakaret Suçunda Zamanaşımı Süresi
Kural olarak hakaret suçlarında 6 aylık zamanaşımı süresi vardır. Bu zamanaşımı süresi içinde şikayet yapılmazsa kovuşturma ve soruşturma yapılmaz.
- TCK 73/1 -Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
- Hakaret suçunda genel zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Hakaret Suçu Nasıl İspatlanır?
İsnadın mahkeme tarafından kabul görebilmesi için isnat edilen fiilin ispat edilmiş olması gerekir. Eğer suç isnadında bulunan kişi karşı tarafın hakaret ettiğini ispatlayamazsa ceza verilmez. Ancak, hakaret edilen kişi hakkında daha önce kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı varsa, bu durumda isnat ispatlanmış sayılır.
Hakaret suçunun ispatı çeşitli yollarla mümkündür. Günümüzdeki gelişmiş teknoloji, sayesinde artık suçların ispat olanakları artmıştır.
Hakaret suçunun ispatı çeşitli yollarla mümkündür.
- TCK Madde 127 – (1) İsnat edilen ve suç oluşturan fiilin ispat edilmiş olması halinde kişiye ceza verilmez. Bu suç nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı verilmesi halinde, isnat ispatlanmış sayılır. Bunun dışındaki hallerde isnadın ispat isteminin kabulü, ancak isnat olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaşılmasında kamu yararı bulunmasına veya şikayetçinin ispata razı olmasına bağlıdır.
- (2) İspat edilmiş fiilinden söz edilerek kişiye hakaret edilmesi halinde, cezaya hükmedilir.
Hakaret Suçunda Deliller Şu Şekilde Sayılabilir;
- Tanık Beyanı,
- Telefon incelenmesi,
- Sosyal medya araçları,
- Yazılı her türlü delil,
- Ses kayıtları,
- Ve sair her türlü delil
Hakaret Suçu Şikayete Bağlı Bir Suç Mudur?
Hakaret suçunun basit hali şikayete bağlı bir suçtur.
- TCK Madde 131 – Hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmediği sürece mağdurun şikayetine bağlıdır. Ancak, mağdur, şikayet etmeden önce ölürse veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmişse, ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunabilir. Bu hüküm, suçun mağdurun rızası olmaksızın işlenmesi durumunda adaletin sağlanmasını ve suçun cezasız kalmamasını amaçlamaktadır.
Hakaret Suçunda Uzlaşma
Uzlaştırmaya tabi suçlar kanun maddesinde tek tek sayılmıştır. Kural olarak hakaret suçu uzlaştırmaya tabi suçlar arasındadır. Basit hakaret suçunda uzlaştırma yoluna gidilmesi bir dava şartıdır. Yani yargılamaya geçilmeden önce hakaret eden ile hakarete uğrayan kişi adliye eliyle görüştürülür. Bu görüşme ile ilgili tebligatlar önceden taraflara gönderilir. Bu görüşmeden sonuç alınamaması durumunda hakaret davasına geçilir. Ancak kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçu şikayete tabi olmadığından uzlaştırmaya da tabi olmaz.
Stj. Av. Nursena Yıldız
Av. Serhan Cantaş
Blog Yazılarımız: Aptal Hakaret Midir?
